Οξεία νεφρική ανεπάρκεια

Οξεία Νεφρική Ανεπάρκεια

Με τον όρο οξεία νεφρική ανεπάρκεια (ή οξεία νεφρική βλάβη όπως είθισται πλέον να την ονομάζουμε) αναφερόμαστε σε ένα αιφνίδιο επεισόδιο νεφρικής βλάβης που συμβαίνει μέσα σε λίγες ώρες ή ημέρες. Αυτή η βλάβη προκαλεί την συσσώρευση τοξικών αποβλήτων στο αίμα (ουραιμία), ενώ καθιστά δύσκολο το έργο των νεφρών να διατηρήσουν τη σωστή ισορροπία των υγρών στο σώμα.

Εργαστηριακά παρατηρούμε την απότομη επιδείνωση των δεικτών της νεφρικής λειτουργίας (αύξηση κρεατινίνης) κάτι που αντικατοπτρίζει την μείωση του ρυθμού της σπειραματικής διήθησης (KeGFR). Κλινικά ο ασθενής μπορεί να παρουσιάζει μείωση του όγκου των ούρων του. Εξαιτίας αυτών των μεταβολών η οξεία νεφρική ανεπάρκεια μπορεί επίσης να επηρεάσει και άλλα όργανα όπως ο εγκέφαλος, η καρδιά και οι πνεύμονες.

Η αιφνίδια αυτή νεφρική βλάβη αποτελεί συχνά κοινό παρανομαστή για τους νοσηλευόμενους ασθενείς και ειδικότερα για την ηλικιακή ομάδα της 3^ης ηλικίας.

Αίτια Οξείας Νεφρικής Ανεπάρκειας

Τα αίτια της οξείας νεφρικής ανεπάρκειας μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε 3 μεγάλες ομάδες:

1) Λόγω μείωσης της νεφρικής ροής του αίματος (προνεφρικά αίτια, 50% – 70% των περιπτώσεων). Τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να είναι:

Χαμηλή αρτηριακή πίεση (shock, σηπτική καταπληξία).
Η μεγάλη απώλεια αίματος ή υγρών (αιμορραγία, διάρροια, έμετοι).
Καταστάσεις με μειωμένη καρδιακή λειτουργία (καρδιακή προσβολή, καρδιακή ανεπάρκεια)
Πολυοργανική ανεπάρκεια (ήπαρ, καρδιά)
Κατάχρηση ΜΣΑΦ (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα)
Σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις
Εγκαύματα
Μεγάλα χειρουργεία

2) Λόγω άμεσης βλάβης στους νεφρούς (ενδονεφρικά αίτια, 30% – 40% των περιπτώσεων). Τέτοιες καταστάσεις μπορεί να είναι:

Σήψη
Αγγειιτιδικά νοσήματα
Αιματολογικά νοσήματα (πολλαπλούν μυέλωμα)
Συστηματικά νοσήματα του συνδετικού ιστού (λύκος, σκληρόδερμα)
Σπειραματοπάθειες
Ενδοφλέβια ιωδιούχα σκιαγραφικά ή άλλα νεφροτοξικά φάρμακα
Ραβδομυόλυση
Οξεία διάμεση νεφρίτιδα (αλλεργική αντίδραση σε ορισμένους τύπους φαρμάκων).

3) Λόγω παρεμπόδισης της ροής των ούρων μετά την παραγωγή τους από τους νεφρούς (μετανεφρικά αίτια, 05% – 10% των περιπτώσεων). Τέτοιες καταστάσεις μπορεί να είναι:

Καλοήθης υπερτροφία προστάτη
Νεοπλασίες (ουροδόχος κύστη, προστάτης, τραχήλου μήτρας)
Νεφρολιθίαση
Θρόμβοι ουροποιητικού συστήματος

Ποια είναι τα συμπτώματα της οξείας νεφρικής ανεπάρκειας;

Τα σημεία και τα συμπτώματα οξείας νεφρικής ανεπάρκειας διαφέρουν ανάλογα με την αιτία και μπορεί να περιλαμβάνουν:

Έντονη αδυναμία – καταβολή, εύκολη κόπωση
Δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή)
Ναυτία, έμετοι
Οιδήματα στα κάτω άκρα ή/και γύρω από τα μάτια
Μικρή ποσότητα παραγωγής ούρων κατά την διάρκεια του 24ώρου
Επικίνδυνες ηλεκτρολυτικές διαταραχές (υπονατριαιμία, υπερκαλιαιμία, μεταβολική οξέωση)

Διαγνωστικός και Απεικονιστικός Έλεγχος

Ο διαγνωστικός και απεικονιστικός έλεγχος της οξείας νεφρικής ανεπάρκειας μπορεί να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, καλλιέργεια και μικροσκοπική εξέταση ούρων (και με μικροσκόπιο αντίθετης φάσης, “phase contrast microscopy”, για την παρουσία ερυθρών σπειραματικής προέλευσης ή ακανθοκυττάρων), υπέρηχο νεφρών και triplex νεφρικών αρτηριών, αξονική – μαγνητική οπισθοπεριτοναϊκού χώρου, βιοψία νεφρού κοκ. Η βιοψία νεφρού θα δώσει απαντήσεις σχετικά με τη διάγνωση, την αιτία, την πρόγνωση και την θεραπεία της οξείας νεφρικής βλάβης.

Ο αιματολογικός έλεγχος περιλαμβάνει εξετάσεις όπως για την σταδιοποίηση της νεφρικής λειτουργίας, προσδιορισμό αλβουμίνης αίματος, 24ωρη συλλογή ούρων για προσδιορισμό της αποβολής λευκώματος, ανοσολογικός έλεγχος (ANA, ANCA’s, C3 – C4, αντισώματα έναντι της διπλής έλικας του DNA (anti-ds DNA), anti-Sm, αντισώματα έναντι της βασικής μεμβράνης, ποσοτικός προσδιορισμός και ανοσοηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών αίματος – ούρων κτλ.).

Θεραπεία της Οξείας Νεφρικής Ανεπάρκειας

Η θεραπευτική προσέγγιση της οξείας νεφρικής ανεπάρκειας απαιτεί την παραμονή των ασθενών στο νοσοκομείο, αν δεν πρόκειται ήδη για νοσηλευόμενους ασθενείς. Κύριος στόχος του νεφρολόγου είναι η θεραπεία των αιτιών αλλά και η αντιμετώπιση των κλινικο-εργαστηριακών ευρημάτων που προκύπτουν και θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενή (systemic and life-threatening disease). Σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις η αιμοκάθαρση αποτελεί την μόνη θεραπευτική προσέγγιση – παρέμβαση μέχρι και εφόσον επανέλθει η λειτουργικότητα των νεφρών.